شاید برای شما هم تشخیص تفاوت بین این ۵ اصطلاح مشکل باشد. با من همراه شوید تا با ویژگیهای متمایز آنها آشنا شویم.
| ادراک (perception) |
معمولا از کلمه «ادراک» در کنار «حواس» استفاده میشود: «sensation and perception»
در ترمهای اخیر هم درسی با این نام «احساس و ادراک» داشتیم.
آزمایشی در دوران راهنمایی برای نشاندادن «خطای ادارکی» استفاده میشد. از فرد خواسته میشد که یک دست را در آب سرد و دست دیگر را در آب گرم چند دقیقهای نگه دارد. سپس هر دو دست را به آبی با دمای ملایم وارد کند. این آزمایش نشان میدهد که ادراک ما از واقعیت به صورت شخصی است و واقعیت از نگاه هر شخص با دیگری تفاوت دارد. دلیل این مورد هم به ادراک متفاوت در حین فرایند پردازش عصبی (از ورودیهای حسی تا دستگاه عصبی مرکزی) برمیگردد.
تعریف رابینز از ادراک: ادارک فرایندی است که طی آن ما ورودیهای حسی (sensory) خود را سازماندهی و تفسیر میکنیم و به کمک آنها به محیطمان معنا میبخشیم. (+)
در نتیجه آنچه بر رفتار انسان تاثیر میگذارد «ادراک انسان از واقعیت» است و نه «خود واقعیت».
توجه: بهتره توجه داشته باشید که sensation (حواس بیرونی) و feeling (حس درونی) را هر دو «احساس» ترجمه میکنند.
| خُلق (mood) و هیجانات (Emotions) |
سه تفاوت اصلی بین هیجانات و خلق: (+)
۱- خلق بسیار طولانیتر است و ساعتها یا روزها ادامه مییابد. در حالی که هیجانات ممکن است چندین دقیقه به طول بیانجامند.
۲- برای خلق هدف مشخصی وجود ندارد. (سوژه یا subject) اما هیجانات درباب یک مورد خاص شکل میگیرند. خلق احساسی کلی و عمومی است و واکنشی به یک موقعیت خاص محسوب نمیشود.
۳- خلق از شدت هیجانات برخودار نیست. احساسات میتوانند قوی باشند مانند شادی، وحشت و ناامیدی.
در نظر داشته باشید که ممکن است تا زمانی که به موقعیتی خاص واکنش ندهید نسبت به خلق خود آگاهی نداشته باشید.
نکته(۱): انواع خلق و هیجانات با یکدیگر در ارتباط هستند. ماهیت هیجانات میتواند ما را از چگونگی خلقیات ما آگاه کند. معمولا هیجانات منفی با خلق بد و هیجانات مثبت با خلق خوب مرتبط هستند.
نکته(۲): خلق با آهنگ (مثبت و منفی)، شدت (قوی و ضعیف) و مدت (کوتاه و بلند) مشخص میشود.
نکته(۳): در MSE تشخیص بین خلق و عاطفه خیلی مهم است. (+)
از عاطفه به عنوان نمود بیرونی خلق یاد میشود.
فرهنگ لغت DSM-IV TR تفاوت بین خلق و عاطفه را چنین شفافسازی میکند: «عاطفه لحظهای است (مانند weather) درحالی که خلق یک احساس طولانیمدت است (مانند climate).»
کلمه Weather به معنای «شرایط کوتاه مدت و روزانه پایین جو» میباشد اما کلمه Climate عبارت است از «میانگین الگوهای آب و هوایی در طول زمان». (+)
| تفاوت بین احساسات (Feelings) و هیجانات |
در این باب نوشتهای در حال تهیه است.
