این نوشته در حال تکمیل است.😅
اختلال شخصیت (personality disorder) چنین تعریف میشود:
«الگویی پایدار از تجربه‌های درونی و رفتارها که به شدت از هنجارها و انتظارات فرهنگ فرد فاصله دارد، فراگیر و انعطاف‌ناپذیر است، در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع شده است، در طول زمان ثابت است و به رنج شخصی یا نقص عملکرد منجر میشود.»
اختلالات شخصیت بر اساس شباهت‌های توصیفی آنها در سه خوشه (cluster، کلاستر، گروه) قرار داده شده‌اند.
اختلالات زیر در این فصل مطرح شده‌اند:
| Cluster A Odd & Eccentric PDD – SPD – STDP |
✔️اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid personality disorder):
افراد مبتلا بی‌اعتماد و شکاک هستند و انگیزه‌های دیگران را بدخواهانه می‌دانند.
✔️اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid personality disorder):
مبتلایان از روابط اجتماعی دوری می‌جویند و ابراز هیجانات آنها دامنه محدودی دارد.
✔️اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal personality disorder):
افراد مبتلا در روابط میان‌فردی نزدیک اصلاً راحت نیستند، تحریف‌های شناختی یا ادراکی دارند و رفتارهای عجیب نشان می‌دهند.
| Cluster B Dramatic, Emotional & Erratic APD – BPD – HPD – NPD |
✔️اختلال شخصیت ضداجتماعی (Antisocial personality disorder):
احترام نگذاشتن به حقوق دیگران و نقض آنها، جنایت‌کاری، تکانشگری و درس عبرت نگرفتن از تجربه‌ها جزء ویژگی‌های اصلی این اختلال شخصیت است.
✔️اختلال شخصیت مرزی (Borderline personality disorder):
روابط میان‌فردی، خودپنداره و عواطف این افراد بی‌ثبات است و تکانشگری شدیدی از خود نشان می‌دهند.
✔️اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic personality disorder):
افراد مبتلا به این اختلال شخصیت بسیار هیجانی و توجه خواه هستند.
✔️اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic personality disorder):
خودبزرگبینی، نیاز به تحسین شدن و عدم همدلی از ویژگی‌های مشخصه این اختلال هستند.
| Cluster C Anxious & Fearful AvPD – DPD – OCPD |
✔️اختلال شخصیت اجتناب‌گر (Avoidant personality disorder):
بازداری اجتماعی، احساس بیکفایتی و حساسیت بیش از حد به ارزیابی منفی دیگران مشخصه اصلی این اختلال است.
✔️اختلال شخصیت وابسته (Dependent personality disorder):
افراد مبتلا به این اختلال شخصیت به علت نیاز مفرط خود به رسیدگی شدن از سوی دیگران بسیار مطیع هستند و به آنها می‌چسبند.
✔️اختلال شخصیت وسواسی‌اجباری (Obsessive-compulsive personality disorder):
الگویی از مشغله ذهنی درباره نظم‌داشتن، کمال‌گرایی و کنترل است.
✔️تغییر شخصیت ناشی از یک عارضه پزشکی دیگر (Personality change due to another medical condition):
یک اختلال شخصیت دائمی است که طبق قضاوت درمانگر نتیجه پاتوفیزیولوژیک مستقیم یک عارضه پزشکی دیگر است مثلاً آسیب دیدگی لوب فرانتال
✔️دیگر اختلال شخصیت مشخص و اختلال شخصیت نامشخص (Other specified personality disorder and unspecified personality disorder): این طبقه برای دو موقعیت ارائه شده است:
(۱) الگوی شخصیتی فرد با معیارهای کلی اختلال شخصیت مطابقت دارد و صفاتی از چند اختلال شخصیت متفاوت حضور دارند اما معیارهای هیچ یک از اختلالات شخصیت برآورده نشده‌اند؛ یا
(۲) الگوی شخصیتی فرد معیارهای کلی اختلال شخصیت را برآورده میکند اما باور بر این است که فرد یک اختلال شخصیت دارد که در طبقه‌بندی ۵-DSM مطرح نشده است (مثلاً اختلال شخصیت پسیو – اگرسیو passive-aggressive منفعل / پرخاشگر)
اختلال شخصیت نامشخص در مواردی به کار می‌رود که در آنها سمپتوم‌های کاراکتری یک اختلال شخصیت حضور دارند اما اطلاعات کافی برای ارائه یک تشخیص مشخص‌تر در دسترس نیست.
توجه: باید توجه داشت که این سیستم خوشه‌بندی ممکن است در بعضی موقعیت‌های تحقیقاتی و آموزشی مفید واقع شود، اما محدودیت‌های جدی‌ای دارد و به طور سیستماتیک اعتبارسنجی نشده است. برای مثال دو یا چند اختلال از کلاسترهای مختلف یا چند trait از چند مورد از اختلالات معمولاً می‌توانند همزمان حضور داشته باشند و از لحاظ قدرت و فراگیر‌بودن با هم متفاوت باشند.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت کلی |
(A) الگو (روند یا مجموعه‌ای) پایدار از تجربه‌های درونی و رفتارها که با آنچه از فرهنگ فرد انتظار می‌رود بسیار متفاوت است (تفاوت آن قابل ملاحظه است). این مجموعه یا الگوی تجربه‌ها و رفتارها در دو حوزه (یا بیشتر) از موارد زیر مشاهده میشود:
- شناخت (cognition): روش‌های ادراک خود، دیگران و رویدادها
- عاطفه (affectivity): دامنه، شدت، تغییر و بجا بودن واکنش‌های هیجانی
- عملکرد میان فردی (interpersonal functioning)
- کنترل تکانه (impulse control)
(B) این الگوی پایدار غیرقابل انعطاف است و دامنه‌ی وسیعی از موقعیت‌های شخصی و اجتماعی را در بر میگیرد.
(C) این الگوی پایدار به رنج شخصی یا نابسامانی در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌های مهم زندگی منجر میشود.
(D) این الگو ثبات دارد، به مدت طولانی ادامه می یابد و شروع آن در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بوده است.
(E) این الگوی پایدار را نمیتوان به عنوان تجلی (تظاهر) یا پیامد یک اختلال روانی دیگر بهتر توضیح داد.
(F) این الگوی پایدار را نمیتوان به آثار فیزیولوژیک یک ماده مثلاً مواد سومصرفی یا داروهای تجویزی یا یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت پارانوئید F60.0 |
(A) بدبینی و عدم اعتماد فراگیر به دیگران طوری که فرد انگیزه‌ها و نیات دیگران را بدخواهانه تلقی میکند. این طرز فکر در اواخر نوجوانی و قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و چهار مورد یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان می‌دهند.
۱) فرد فکر میکند که دیگران از او سواستفاده می‌کنند، به او آسیب می‌رسانند، یا فریبش می‌دهند بدون آنکه دلیل کافی برای این ادعا داشته باشد.
۲) فکر و ذهنش دائماً مشغول شک و تردیدهای ناموجه درباره وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان و همکاران است.
۳) به درد دل کردن با دیگران تمایل ندارد زیرا بی‌دلیل میترسد اطلاعاتی که در میان میگذارد با بدجنسی علیه او به کار بروند.
۴) حرفهای بی‌منظور و مهربانانه دیگران و رویدادهای کاملاً خنثی را حرف‌ها یا رویدادهایی تحقیرآمیز یا تهدیدآمیز تلقی میکند.
۵) به طور دائم کینه نگه می‌دارد (توهین‌ها، جریحه‌دارشدن احساسات، و انتقادها را نمی‌بخشد.)
۶) حملاتی را علیه شخصیت و آبروی خود کشف میکند که برای دیگران مشخص و آشکار نیست و به سرعت با عصبانیت یا با حمله متقابل به آنها واکنش نشان می‌دهد.
۷) به طور مکرر بدون توجیه منطقی درباره وفاداری همسر یا نامزد خود شک میکند.
(B) این بی اعتمادی صرفاً در طول اسکیزوفرنی، یکی از اختلالات دوقطبی با ویژگی‌های سایکوتیک، یا اختلال افسردگی ماژور با ویژگی‌های سایکوتیک، یا یک اختلال سایکوتیک دیگر روی نمی‌دهد و نمیتوان آن را به آثار فیزیولوژیک یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد.
توجه: اگر معیارها قبل از شروع اسکیزوفرنی برآورده شده باشند، کلمه “پیش‌مرضی” (premorbid) را اضافه کنید: اختلال شخصیت پارانوئید (پریموربید)
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت اسکیزوئید F60.1 |
(A) فرد تقریباً در همه جوانب زندگی از روابط اجتماعی گریزان است و در روابط میان‌فردی هیجانها و احساسات بسیار محدودی نشان می‌دهد. این وضعیت قبل از اوایل بزرگسالی (early adulthood) شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و چهار مورد یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان می‌دهند:
۱) به روابط میان فردی نزدیک (از جمله عضوی از یک خانواده بودن) نه تمایل دارد و نه از آنها لذت می‌برد.
۲) تقریباً همیشه فعالیت‌های انفرادی را انتخاب میکند.
۳) به تجربه‌های سکشوال با یک فرد دیگر علاقه اندکی دارد یا اصلاً علاقه ندارد.
۴) از فعالیت‌های انگشت‌شماری لذت می‌برد یا از هیچ فعالیتی لذت نمی‌برد.
۵) بجز اعضای درجه یک خانواده دوستان نزدیک یا افراد محرم راز ندارد.
۶) نسبت به ستایش یا انتقاد دیگران بی‌تفاوت به نظر می‌رسد.
۷) از لحاظ عاطفی سرد است تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و هیچ هیجانی نشان نمی‌دهد.
(A) این وضعیت صرفاً در طول اسکیزوفرنی، یکی از اختلالات دو قطبی، یا اختلال افسردگی ماژور به همراه خصوصیات سایکوتیک، یا یک اختلال سایکوتیک دیگر یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی‌دهد و نمیتوان آن را به آثار فیزیولوژیک یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد.
توجه: اگر معیارها قبل از شروع اسکیزوفرنی برآورده شده باشند کلمه پیش مرضی” (“premorbid) را اضافه کنید: اختلال شخصیت اسکیزوئید (پیش‌مرضی)
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال F21 |
(A) فرد تقریباً در همه جوانب زندگی نقص‌های میان فردی و اجتماعی نشان می‌دهد که مشخصات اصلی آنها عبارتنداز معذب‌بودن در روابط اجتماعی صمیمانه، توانایی ضعیف در ایجاد روابط اجتماعی نزدیک و همچنین شناخت‌ها (باورها، افکار و عقاید) غلط و رفتارهای عجیب و غریب. این وضعیت قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و پنج مورد یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان می‌دهند:
۱) فرد ایده‌های ریفرنس دارد (اما نه دیلوژن‌های ریفرنس)
۲) باورهای عجیب و تفکر جادویی دارد که بر رفتار فرد تأثیر می‌گذارند و با هنجارهای گروه‌های فرهنگی اقلیت هم‌خوانی ندارند (مثلاً خرافاتی بودن، باور به روشن‌بینی، تله پاتی، یا حس ششم. کودکان و نوجوانان معمولاً خیالبافی‌ها یا مشغله‌های ذهنی عجیب و غریب دارند.)
۳) تجربه‌های ادراکی غیرعادی دارد از جمله ایلوژن‌های‌بدنی (bodily illusions) (تجربه‌های ادراکی غیرعادی مثلاً، احساس میکند فرد دیگری در کنارش حضور دارد، یا صداهایی می‌شنود که او را صدا می‌زنند. ایلوژن‌های بدنی: مثلاً کوتاه به نظر رسیدن دست یا پا، یا احساس قلقلک در کف پا)
۴) تفکر و گفتار غیرعادی دارد (مثلاً، مبهم حرف میزند، پرت و پلا می‌گوید، استعاره به کار می‌برد، بیش از حد توضیح می‌دهد یا کلیشه‌ای حرف میزند.)
۵) شکاک است یا تفکرات پارانوئیدی دارد.
۶) هیجانها و احساسات نامناسب (بی‌ربط) دارد یا تنوع هیجان‌هایی که نشان می‌دهد اندک است.
۷) رفتار و ظاهری غیر عادی، عجیب و غریب یا خاص دارد.
۸) بجز اعضای درجه یک خانواده، دوستان نزدیک یا محرم راز ندارد.
۹) از جمع به شدت میترسد و حتی بعد از آشنا شدن با اعضای جمع اضطرابش از بین نمی‌رود و این اضطراب معمولاً بیشتر با ترس‌های پارانوئیدی مرتبط است تا با ترس از قضاوت‌های منفی دیگران درباره خود.
(B) این وضعیت صرفاً در طول اسکیزوفرنی، یکی از اختلالات دو قطبی، اختلال افسردگی به همراه خصوصیات سایکوتیک، یک اختلال سایکوتیک دیگر یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی‌دهد و نمیتوان آن را به آثار فیزیولوژیک یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد.
توجه: اگر معیارها قبل از شروع اسکیزوفرنی برآورده شده باشند کلمه پیش مرضی” (“premorbid) را اضافه کنید: اختلال شخصیت اسکیزوتایپال پیش (مرضی)
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت ضداجتماعی F60.2 |
(A) فرد تقریباً در همه جنبه‌های زندگی به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارد و آنها را نقض میکند. این رفتار از ۱۵ سالگی شروع شده است و سه مورد یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان می‌دهند:
۱) فرد با پیش نگرفتن رفتارهای قانونی، هنجارهای اجتماعی را رعایت نمی‌کند و این موضوع را تکرار ارتکاب اعمال مجرمانه‌ای که به دستگیری او منجر می‌شوند نشان می‌دهد.
۲) مکار و فریبکار است و این موضوع را دروغگویی‌های مکرر، استفاده از نام‌های مستعار، یا کلاهبرداری از دیگران به منظور سودجویی شخصی یا لذت‌بردن نشان می‌دهند.
۳) فرد بدون فکر و بلافاصله بر اساس امیال ناگهانی خود عمل میکند یا نمی‌تواند از پیش برنامه ریزی کند.
۴) زودرنج، زودخشم و تحریک‌پذیر یا پرخاشگر است و این موضوع را تکرار دعواها با تهاجم‌های فیزیکی نشان می‌دهند.
۵) با کارهای خطرناکی که انجام می‌دهد، ایمنی خود یا دیگران را رعایت نمی‌کند.
۶) تقریباً در همه امور بی‌مسئولیت است و این موضوع را تکرار قانون‌شکنی‌ها در محل کار یا رعایت نکردن مسئولیت‌های مالی نشان می‌دهند.
۷) پشیمانی و عذاب وجدان ندارد و این موضوع را بی‌تفاوتی او نسبت به ناراحت کردن دیگران، بدرفتاری با آنها، یا دزدیدن اموال آنها، یا تلاش برای توجیه این اعمال نشان می‌دهند.
(B) فرد حداقل ۱۸ سال سن دارد.
(C) شواهد نشان می‌دهند که فرد قبل از ۱۵ سالگی، رفتارهایی نشان میداده است که جزء رفتارهای اختلال سلوک محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر فرد قبل از ۱۵ سالگی نیز رفتارهایی دال بر حضور اختلال سلوک نشان میداده است.
(D) رفتارهای ضداجتماعی صرفاً در طول اسکیزوفرنی یا اختلال دو قطبی روی نمی‌دهند.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت مرزی F60.3 |
فرد تقریباً در همه جوانب زندگی، در روابط میان فردی، خودپنداره و احساسات و هیجانها عدم ثبات نشان می‌دهد و بسیار تکانشگر است (بدون فکر و بر اساس امیال ناگهانی عمل میکند و خود‌کنترلی ندارد.) این وضعیت قبل از بزرگسالی شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و این حالت را پنج مورد یا بیشتر از موارد زیر نشان می‌دهند:
۱) فرد برای این که دیگران او را واقعاً یا به خیال خودش ترک نکنند، مستأصلانه تلاش میکند. (توجه: رفتار انتحاری یا خود زنی مندرج در معیار ۵ را در اینجا شامل نکنید.)
۲) در زندگی خود به طور دائم و مکرر روابط میان‌فردی بی‌ثبات و پرتنش دارد که ویژگی اصلی آنها این است که طرف مقابل را فردی بسیار خوب می‌داند یا او را بی‌اندازه پست و بی‌ارزش می‌پندارد (splitting نوسان بین دو حد افراطی)
۳) اختلال هویت دارد و خودپنداره یا خودانگاره وی به شدت و به طور دائم بی‌ثبات است.
۴) حداقل در دو زمینه که در آنها احتمال آسیب‌رسانی به خود وجود دارد، رفتارهای تکانشگری دارد (مثلاً سکس، سؤمصرف مواد، رانندگی خطرناک، بینج ایتینگ) (توجه: رفتار انتحاری یا خودزنی مندرج در معیار ۵ را در اینجا شامل نکنید.)
۵) به طور مکرر رفتارهای انتحاری در پیش میگیرد، ژست و حالت خودکشی به خود میگیرد، یا تهدید به خودکشی میکند یا رفتارهای خودزنی نشان می‌دهد.
۶) از لحاظ احساسی و هیجانی ثبات ندارد زیرا خلق او به شدت واکنشی است (یعنی، بدون فکر کردن درباره موضوع مودش تغییر میکند) (مثلاً دیسفوریای اپیزودیک شدید دارد هر چند وقت یک بار و برای مدتی به شدت غمگین میشود) زودرنجی و زود خشمی، یا اضطراب که معمولاً چند ساعت طول می‌کشند و به ندرت بیشتر از چند روز ادامه می یابند.)
۷) تقریباً همیشه احساس خلا میکند.
۸) به شدت و نامتناسب با محرک خشمگین کننده عصبانی میشود یا نمی‌تواند خشم خود را کنترل کند (مثلاً، بسیار زود و به فراوانی عصبانی میشود، همیشه عصبانی است یا به طور مکرر با دیگران وارد دعواهای فیزیکی میشود.)
۹) افکار پارانوئیدی موقت و مرتبط با استرس دارد یا سمپتوم‌های شدید گسستگی نشان می‌دهد.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت نمایشی F60.4 |
فرد تقریباً در همه جوانب زندگی، به صورت مفرط هیجانی و به دنبال جلب توجه است. این وضعیت از اواخر نوجوانی و قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و این حالت را پنج مورد یا بیشتر از موارد زیر نشان می‌دهند:
۱) در موقعیت‌هایی که فرد مرکز توجه دیگران واقع نمی‌شود احساس ناراحتی و معذب‌بودن میکند.
۲) در تعامل با دیگران رفتار فرد معمولاً مبتنی بر اغوای جنسی یا تحریک کننده تلقی میشود.
۳) هیجان‌هایش به سرعت تغییر می‌کنند یا احساسات خود را به صورت سطحی نشان می‌دهد.
۴) به طور دائم از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه دیگران استفاده میکند.
۵) طرز حرف‌زدن فرد بی‌نهایت کلی گویانه است و حرف‌هایش فاقد جزئیات هستند.
۶) هیجانها و احساسات خود را به شیوه‌ای تئاتری و مبالغه‌آمیز نشان می‌دهد.
۷) تلقین‌پذیر است به آسانی تحت تأثیر دیگران یا شرایط حاکم قرار میگیرد.
۸) روابط میان‌فردی را بیشتر از آنچه واقعاً هستند صمیمانه می پندارد.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت خودشیفته F60.81 |
فرد تقریباً در همه جوانب زندگی خود احساس خودبزرگبینی دارد (در خیال یا در رفتار)، نیاز به تعریف و تمجید دیگران دارد و همدلی ندارد. این وضعیت از اواخر نوجوانی و قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است در شرایط مختلف حضور دارد و پنج مورد یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان می‌دهند
۱) خودبزرگبینی دارد و احساس میکند فردی مهم است (مثلاً موفقیت‌ها و استعدادهای خود را بزرگ جلوه می‌دهد و بدون آنکه موفقیت‌های بزرگی داشته باشد انتظار دارد دیگران او را فردی بسیار خوب و مهم بدانند.)
۲) به طور دائم درباره موفقیت، قدرت، هوش، زیبایی یا عشق ایده‌آل خیالبافی میکند.
۳) باور دارد که فردی بسیار خاص و تافته‌جدا‌بافته است و فقط کسانی که خودشان افرادی خاص یا باکلاس هستند می‌توانند او را درک کنند یا فقط باید با چنین افرادی رفت‌و‌آمد داشته باشد.
۴) به تمجید و تحسین دیگران به شدت نیاز دارد.
۵) احساس استحقاق. همیشه حق‌به‌جانب است و فکر میکند هر کاری بخواهد می‌تواند انجام دهد. (بدون هیچ منطقی انتظار دارد دیگران در حق او لطف خاصی انجام دهند یا رفتاری متفاوت از دیگران با او داشته باشند یا به طور اتوماتیک انتظارات و خواسته های او را برآورده کنند.)
۶) از دیگران سواستفاده میکند. (از آنها استفاده میکند تا به اهداف خود برسد.)
۷) همدلی ندارد، یعنی نمی‌خواهد احساسات و نیازهای دیگران را متوجه شود یا قادر نیست آنها را بفهمد.
۸) معمولاً به دیگران حسادت میکند یا فکر میکند دیگران به او حسادت می‌کنند.
۹) رفتار متکبرانه دارد یا از بالا به دیگران نگاه میکند.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت اجتناب‌گر F60.6 |
فرد تقریباً در همه‌ی جنبه‌های زندگی در حضور دیگران معذب است، احساس بیکفایتی میکند و نسبت به ارزیابی منفی دیگران از او به شدت حساس است. این وضعیت از اواخر نوجوانی و قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط و موقعیت‌های مختلف حضور دارد و این حالت را چهار مورد یا بیشتر از موارد زیر نشان می‌دهند:
۱) از شغل‌ها و فعالیت‌های حرفهای که در آنها به تماس اجتماعی و تعاملات اجتماعی زیاد نیاز است دوری میکند زیرا از انتقاد، ایرادگیری، یا مورد قبول واقع نشدن میترسد.
۲) دوست ندارد با دیگران رابطه میان فردی نزدیک داشته باشد مگر این که مطمئن باشد او را دوست دارند.
۳) حتی وقتی با کسی رابطه‌ی میان فردی صمیمانه دارد، تودار است و با احتیاط حرف میزند و عمل میکند زیرا میترسد شرمنده یا مسخره شود.
۴) در موقعیت‌های اجتماعی دائم به این فکر است که هر لحظه ممکن است از او ایراد بگیرند یا عقایدش را قبول نکنند.
۵) در موقعیت‌های میان فردی جدید عصبی میشود زیرا احساس بیکفایتی میکند.
۶) احساس میکند مهارت‌های اجتماعی ندارد، جذابیت شخصی ندارد، یا پایین‌تر از دیگران است.
۷) معمولاً دوست ندارد ریسکِ شخصی کند یا در هرگونه فعالیت جدید شرکت کند زیرا ممکن است به دیگران ثابت شود بی‌کفایت است و در نتیجه شرمنده شود.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت وابسته F60.7 |
فرد نیاز مفرط و فراگیر دارد که دیگران به او رسیدگی کنند و این نیاز باعث میشود رفتار مطیعانه و چسبنده در پیش گیرد و از جدا شدن بترسد. این نیاز قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط و موقعیت‌های مختلف حضور دارد و این حالت را پنج مورد یا بیشتر از موارد زیر نشان می‌دهند:
۱) در تصمیم گیری‌های روزمره به توصیه و دلگرمی دیگران به شدت نیاز دارد.
۲) به دیگران نیاز دارد تا مسئولیت اکثر زمینه‌های زندگی او را برعهده بگیرند.
۳) نمی‌تواند مخالفت خود با دیگران را اعلام کند زیرا میترسد حمایت یا تأیید آنها را از دست بدهد. (توجه: ترس‌های واقع‌گرایانه از تنبیه به دلیل انجام دادن کاری ناپسند و بد شامل این معیار نمی‌شوند.)
۴) نمی‌تواند برای انجام دادن پروژه‌ها پیشقدم شود یا به تنهایی نمی‌تواند کاری را انجام دهد. (به علت عدم اعتماد‌به‌نفس در قضاوت و تصمیم‌گیری درست یا توانایی‌های خود نه به علت بی‌انگیزگی یا فقدان انرژی)
۵) برای به دست آوردن حمایت دیگران تقریباً دست به هر کاری میزند تا جایی که برای انجام دادن کارهای ناخوشایند نیز داوطلب میشود.
۶) وقتی تنها میشود احساس معذب بودن یا درماندگی میکند زیرا به شدت و به طور اغراق آمیز می ترسد که نتواند از عهده مراقبت از خودش برآید.
۷) وقتی رابطه صمیمی و نزدیکش با یک نفر قطع میشود با سرعت به دنبال ایجاد رابطه با یک نفر دیگر می‌گردد تا منبعی برای حمایت و ساپورت داشته باشد.
۸) به طرز غیرمنطقی و غیرواقع‌بینانه میترسد تنها بماند و مجبور شود به تنهایی از خودش مراقبت به عمل آورد.
| ملاک‌بندی اختلال شخصیت وسواسی‌اجباری F60.5 |
فرد تقریباً در همه جنبه‌های زندگی به فکر نظم، ترتیب، کمال‌گرایی، کنترل شخصی و کنترل میان فردی است و در این میان انعطاف‌پذیری، بازبودن و صرفه‌جویی در وقت و انرژی قربانی میشود. این وضعیت قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و چهار مورد یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان می‌دهند:
۱) فرد دائماً به فکر جزئیات قواعد، فهرست‌ها، نظم، سازمان یا جدول‌های زمانی است، تا جایی که هدف اصلی فعالیت مورد نظر فراموش میشود.
۲) کمال‌گرایی باعث میشود در به پایان رسیدن پروژه‌ها اختلال ایجاد شود (چون استانداردهایش رعایت نشده‌اند نمی‌تواند پروژه را کامل کند.)
۳) به شدت خود را وقف کار میکند و شدیداً در تلاش است تا عملکرد خوبی در شغلش داشته باشد تا جایی که فعالیت‌های تفریحی و دوستی‌های خود را کنار میگذارد. (در صورت مضیقه مالی این معیار در نظر گرفته نمی‌شود.)
۴) بیش از حد وجدان کاری دارد مته به خشخاش میگذارد و درباره رعایت اخلاق اصول یا ارزش‌ها انعطاف‌پذیری ندارد. (آداب و رسوم مذهبی جزء این معیار محسوب نمی‌شوند.)
۵) نمی‌تواند اشیای کهنه یا بی‌ارزش را دور بیندازد حتی اگر هیچ ارزش معنوی برایش نداشته باشند.
۶) دوست ندارد قسمتی از کارش را به دیگران بسپارد یا با دیگران همکاری کند مگر این که کارها را دقیقاً همانطور که او می‌خواهد انجام دهند.
۷) در خرج کردن پول هم برای خود و هم برای دیگران خسیس است و اعتقاد دارد که پول را باید برای روز مبادا جمع کرد.
۸) در افکار و عقایدش سرسخت است و اصلاً حاضر نیست کوتاه بیاید.
| ملاک‌بندی سایر اختلالات شخصیت |
…
(۱) هالجین – ترجمه سید محمدی
(۲) DSM5-TR
(۳) psychDB
