فردریک هرزبرگ (Frederick Herzberg) در خلال پرداختن به نظریه‌ی خود بر اهمیت آنچه که مک‌گریگور و آرگریس به آن پی برده بودند آگاه بود.
از این جمله‌ی او می‌توان بیشتر به ارتباط بین این سه نظریه‌ی پی برد:
«برای سازمان، پژوهش درباره‌ی نگرش‌های شغلی کارکنان موجب افزایش بهره‌وری، کاهش غیبت و روابط بهتر می‌شود. برای فرد، پی‌بردن به نیروهایی که منجر به بهبود روحیه می‌شوند خوشحالی بیشتر و خودیابی فراتری به بار می‌آورد.»
احساس رضایتی و نارضایتی کارکنان در ارتباط با چه عواملی است؟
او کار خود را با جمع‌آوری داده‌هایی درباره‌ی نگرش‌های شغلی آغاز کرد تا براساس آن‌ها بتواند مفروضاتی درباره‌ی رفتار انسان به دست آورد.
در تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه با حدود دویست نفر نتیجه گرفت که انسان‌ها دو دسته نیاز متفاوت دارند که از یکدیگر مستقل هستند و هر یک رفتار را به نحوه‌ی متفاوتی تحت‌تاثیر قرار می‌دهند:
- عوامل بهداشت
- انگیزاننده‌ها
او متوجه شد که احساس نارضایتی کارکنان برخاسته از محیط کارشان و احساس رضایت آن‌ها با خود کار در ارتباط است.
| عوامل بهداشت (Hygeine) | انگیزاننده‌ها (Motivators) |
| توصیف‌کننده محیط انسان (کارکرد اصلی: ممانعت از نارضایتی شغلی) هرزبرگ کاربرد کلمه «بهداشت» را در اینجا به معنی طبی آن «پیشگیری کننده و محیطی» مربوط می سازد.مرتبط با بخش درون ذاتی کار نیستند بلکه به اوضاع و شرایطی مربوط می‌شوند که تحت آن کار انجام می‌گیرد. این عوامل در قابلیت تولید و بازدهی کارگر هیچ تأثیری ندارد، بلکه فقط مانع تباهی ناشی از کم‌کاری و تعییین حدود کار در عملکرد کارگر می‌شوند. |
فراهم‌کننده‌ی موجبات انگیزش افراد برای عملکرد بهتر
تضمین‌کننده‌ی احساس کسب موفقیت و رشد حرفه‌ای علت کاربرد این اصطلاح: عوامل نام‌برده‌شده ظاهراً توانایی تأثیرگذاری مثبت در رضایت شغلی دارند و اغلب موجب افزایش قابلیت بازدهی کلی فرد می‌شوند. |
| خط‌مشی‌ها و مدیریت | کسب موفقیت |
| نظارت (سرپرستی) | قدرشناسی برای انجام دادن کار |
| شرایط کار | کار تلاش‌انگیز (چالشی) |
| روابط متقابل افراد | مسئولیت فزاینده |
| پول، مقام و امنیت | رشد و شکوفایی |
ارتباط بین نظریه هرزبرگ و سلسله مراتب مزلو
| نظریه‌ی انگیزش-بهداشت هرزبرگ | نظریه سلسله مراتب مزلو |
| اشاره به هدف‌ها یا مشوق‌های ارضاکننده‌ی این نیازها | اشاره به نیازها و انگیزه‌ها |
| پول و مزایا | نیازهای سطح فیزیولوژیکی و امنیت |
| روابط متقابل و سرپرستی | نیازهای اجتماعی |
| مسئولیت فزاینده، کار چالشی ورشد و شکوفایی | نیازهای احترام و خودیابی |
به گمان ما نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت، اجتماعی و بخشی از نیاز به احترام، همه از عوامل بهداشت به شمار می‌روند. نیازهای مربوط به احترام به این دلیل تقسیم شده است که تفاوت‌های مشخصی میان انواع آن یعنی منزلت و شناسایی وجود دارد.
- منزلت تابع پست یا مقامی است که یک فرد اشغال می‌کند. یکی ممکن است این مقام را از طریق پیوندهای خانوادگی یا فشارهای اجتماعی به دست آورده باشد در نتیجه این مقام منعکس کننده کسب موفقیت شخصی یا شناسایی اکتسابی نیست.
- شناسایی (احترام اجتماعی) از طریق شایستگی و موفقیت به دست می‌آید و از این رو اکتسابی و مستلزم پذیرش و تصدیق دیگران است.
در نتیجه منزلت به عنوان یک عامل بهداشتی با نیازهای فیزیولوژیکی ایمنی و اجتماعی طبقه بندی می‌شود در حالی که شناسایی به عنوان یک انگیزاننده با خودیابی در یک طبقه قرار می‌گیرد.
سه مثال
در ادامه به سه مثال خواهیم پرداخت:
- رابطه‌ی بین کارگر و سرپرست
- غنی‌سازی شغلی
- مسئله‌ی انتصاب (کارگماری)
⭕⭕⭕ این مطلب در حال تکمیل است. 😅
این مطلب در نتیجه خلاصه‌سازی بخشی از فصل سوم کتاب «مبانی رفتار سازمانی نوشته‌ی کنت بلانچارد و پال هرسی» شکل گرفته است.
