توجه: این نوشته در ادامه‌ی نوشته‌ی «رویکردهای مطالعه رهبری + دو مسئله‌ی متضاد» تهیه شده است.
در این نوشته به مطالعات صورت گرفته در ادامه‌ی کار التون و تیلور اشاره می‌شود.
مطالعات مدنظر:
- پیوستار رفتار رهبری اشمیت
- مطالعات میشیگان
- مطالعات پویایی‌شناسی گروهی دروین کارترایت و آلوین زاندر
- مطالعات دانشگاه ایالتی اوهایو
۱
| پیوستار رفتار رهبری در گذشته این تصور رواج داشت که رهبران زیردستان خود را به یکی از دو طریق زیر تحت تاثیر قرار می‌دهند: |
|
|---|---|
| سبک آمرانه سنتی | سبک مردم‌سالار |
| رهبر قدرت‌طلب | رهبر مردمی |
| می‌تواند به زیردستان خود بگوید چه و چگونه کار کنند. | می‌تواند مسئولیت‌های رهبری خود را با زیردستانش تقسیم کند و آنان را در برنامه‌ریزی و اجرای آن مشارکت دهد. |
| فرض: قدرت رهبر از مقامی که اشغال میکند ناشی می‌شود و اینکه انسان ذاتاً تنبل و غیرقابل اعتماد است. (مشابه نظریهX) |
قدرت رهبر به وسیله گروهی که رهبری میکند به وی داده می‌شود و انسان اگر به طرز شایسته انگیزش پیدا کند می‌تواند در کارش خلاق و خودگردان باشد. (مشابه نظریهY) |
| نتیجه: همه خط‌مشی‌ها به وسیله رهبر تعیین می‌شود. |
خط مشی‌ها در معرض بحث و تصمیم گیری گروهی است |
| گرایش این رهبران: وظیفه‌مداری ( برای نفوذ در زیردستان خود قدرت اعمال میکنند) |
گروه‌مداری (برای زیردستان خود آزادی عمل قائل می‌شوند.) |
| تاکید بر وظیفه | تاکید بر روابط |
اشمیت (Schmidt) گسترده‌ای از این سبک‌ها را بر پیوستاری دو نوع رفتار ذکرشده توسط رهبران را ترسیم کرده است:
معمولا این پیوستار فراتر از رفتار مرد سالار امتداد می یابد تا شامل یک سبک آزاد گذار شود. در این صورت:
- هیچ گونه خط‌مشی به وجود نمی‌آید.
- به اعضای گروه اجازه داده می‌شود که هر آنچه می خواهند انجام دهند.
- هرکس به حال خود واگذاشته می‌شود و هیچ کس کوشش نمی‌کند رفتار دیگری را تحت تأثیر قرار دهد.
توجه: در پیوستار رفتار رهبر «سبک آزاد گذار» لحاظ نشده است چون در واقعیت محیط آزادگذار معرف فقدان رهبری است. پس این این مورد در نمودار رفتار رهبری نمی‌گنجد.
۲
| مطالعات میشیگان | |
|---|---|
| رهبر کارمندمدار | رهبر تولیدمدار |
| تاکید بر جنبه روابط انسانی کار | تاکید بر تولید و جنبه های فنی کار |
| توجه به یک یک کارمندان و پذیرفتن فردیت و نیازهای شخصی آنان | در نظر گرفتن کارکنان به مانند ابزاری برای تحقق هدف‌های سازمان |
| همانند رهبری مردم سالار (روابط) | همانند رهبری آمرانه (وظیفه) |
۳
| مطالعات پویایی‌شناسی گروهی (Group Dynamics Studies) دروین کارترایت و آلوین زاندر همه هدف‌های گروهی در یکی از دو طبقه بندی زیر قرار می‌گیرند: |
|
|---|---|
| ۱ موفقیت چند هدف خاص گروهی |
۲ حفظ یا تقویت خود گروه |
| مدیر دست به اقدام میزند. توجه اعضا را به هدف معطوف می‌دارد. موضوع را روشن می‌سازد و یک برنامه مرحله‌ای تدوین میکند. | مدیر روابط متقابل میان افراد را خوشایند نگه می‌دارد ،مجادلات را داوری میکند، تشویق و تشجیع می کند، به اقلیت فرصت ابراز وجود می‌دهد، انگیزه برای خودگردانی فراهم می‌سازد و وابستگی متقابل میان اعضا را افزایش می‌دهد. |
| همانند رهبری آمرانه (تولیدمدار) | همانند رهبری مردم سالار (کارمندمدار) |
۴
| مطالعات دانشگاه ایالتی اوهایو تعریف رهبری به عنوان «رفتار فرد» هنگامی که در حال هدایت فعالیت‌های یک گروه در جهت تحقق هدفی است. و رفتار رهبر را در دو بعد توصیف نمودند: |
|
|---|---|
| ۱ ساخت‌دهی |
۲ ملاحظه‌گری |
| رفتار رهبر در مشخص کردن رابطه میان خود و اعضای گروه، کار و کوشش او برای ایجاد الگوهای دقیق سازمانی، راه‌های ارتباطی و روش‌ها | رفتار حاکی از دوستی، اعتماد متقابل، احترام و صمیمیت در رابطه میان رهبر و اعضای گروه |
| عبارات استفاده شده در پرسش‌نامه:
رهبر اعضای گروه را به انجام وظایف معین می گمارد. رهبر از اعضای گروه می‌خواهد که از قواعد یکسانی پیروی کنند. رهبر به اطلاع اعضای گروه می‌رساند که از آنان چه انتظاراتی دارد. |
رهبر فرصت گیر می آورد که به نظرات اعضای گروه گوش دهد.
رهبر به ایجاد تغییرات علاقه مند است. رهبر مهربان و قابل دسترسی است. |
یافته‌های تحقیقاتی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که سبک‌های رهبری به دو سبک وظیفه‌مدار و رابطه‌مدار محدود نیستند و می‌توان آن‌ها را به جای ترسیم بر روی یک پیوستار بر روی دو محور جداگانه ترسیم کرد.
برای مثال در مطالعه‌ی انجام‌شده در دانشگاه ایالتی اوهایو، محققان دریافتند که:
- ساخت‌دهی و ملاحظه‌گری دو بعد مشخص و مجزا را تشکیل می‌دهند.
- قوی بودن در یک بعد لازمه‌اش ضعیف بودن در بعد دیگر نیست.
- رفتار یک رهبر را با هر نوع ترکیبی از دو بعد می‌توان توصیف کرد
در نتیجه این مطالعات برای اولین بار رفتار رهبر به جای ترسیم بر یک پیوستار واحد بر دو محور جداگانه ترسیم شد. چهار ربع به وجود آمد که ترکیبات گوناگون ساخت‌دهی (رفتار وظیفه‌مدار ) و ملاحظه‌گری (رفتار رابطه‌مدار) را نشان می‌داد.
در نوشته‌ی «آیا بهترین سبک رهبری وجود دارد؟ + مدل شبکهی مدیریت» مقایسه‌ی بین مطالعه‌ی اوهایو با مطالعات دیگر آورده شده است.
این مطلب در نتیجه خلاصه‌سازی بخشی از فصل چهارم کتاب «مبانی رفتار سازمانی نوشته‌ی کنت بلانچارد و پال هرسی» شکل گرفته است.
